Değerli dostlar. İnsanın yaşadığı şehri tanımaya çalışması ve özellikle de hele hele varsa bizi ve tarihimizi ilgilendiren tarafları, geçmişte yaşananları öğrenmek çok anlamlı oluyor. Bugün tarih seven dostlarıma Avusturya'nın başkenti Viyana'nın merkezinde bulunan ve 1147 yılında inşa edilmiş olan Stephansdom Kilisesinden bahsedeceğim.
Viyana, Osmanlı İmparatorluğu tarafından tarihinde iki kere kuşatılmıştır. Birincisi 1529 yılında Kanuni Sultan Süleyman Han, ikincisi ise 1683 tarihinde Kara Mustafa Paşa tarafından kuşatılmıştır. Her iki kuşatmada da iki tarafında büyük kayıpları olmuştur. İkinci kuşatma sonrasında ağır darbe alan Osmanlı İmparatorluğunun geri çekilişi Viyana'da yenilgi olarak kabul edilmiş ve bu yenilgiyi ölümsüzleştirmek adına şehir merkezinde bulunan Aziz Stephan Katedrali'ne Osmanlı askerinin ayaklar altına alındığı bir heykel yapılmıştır. Ayrıca Aziz Stephan Katedrali, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuşatmaları sırasında Viyana halkı için sığınak haline gelmiş, Viyanalılar savaştan korunmak için katedralin içerisinde uzun süre kalmışlardır. Birçok savaşa tanık olan bu katedral, Viyana'nın özgürlük sembolü haline gelmiştir.
İkinci kuşatmada geri çekilen Osmanlı İmparatorluğu'nun arkasında bıraktığı metal eşyaların toplanması ve toplanan metal eşyaların eritilmesi ile ''Türk Çanı'' olarak da bilinen ''Pummerin Çanı'' yapılmıştır. 1711 yılında Çan ustası olan Johannes Archamer tarafından 300 farklı teçhizatın (Osmanlıdan kalan toplar, gülleler, kılıçlar ve diğer materyaller) eritilip, 316 santim çapında ve 22,5 ton ağırlığında dev bir çan haline getirilmiştir. 26 Ocak 1712'de katedralin güney kulesine monte edilen çan, 2.Dünya Savaşının patlak vermesiyle büyük hasarlar almıştır. Bu dönemde katedral de büyük hasarlar görmüş, çatısı yanmış ve Pummerin Çan'ı yere düşerek parçalanmıştır. Parçalanan çanın yerine Oberösterreich Eyaleti'nin Sankt Florian kentinden 20 ton ağırlığında olan ve ülkenin en büyük çanı haline gelen Pummerin Çanı yeniden yapılır. 1952 yılında yapımı biten çan, uzun uğraşlar sonucu 5 Ekim 1957 tarihinde bugünkü yeri olan kuzey kulesine konulmuştur. Çanın üzerine demirden yapılan Yeniçeri başları ve 2. Viyana Kuşatmasını hatırlatan bir tablo yapılmıştır.
Katedral, Viyana piskoposluk ruhani dairesinin ana kiliselerindendir. Viyana Başpiskoposunun ana ikametgahıdır. Katedral Viyana'nın merkezinde ve Stephansplatz'da yer alır. Günümüzde Roma mimarı tarzı ve Gotik tarzıyla görünür. Avusturya Dükü IV.Rudolf tarafından geniş bir şekilde yapımına başlanan kilise daha önceki iki harabe kilise üzerinde yükselir. Avusturya'nın başkentinde en önemli dini yapı olarak, renkli çatısıyla birlikte şehrin en tanınan sembollerinden biri haline gelmiştir. Katedralinin çan kulesinde 1534'te ihdas edilen, Osmanlı akıncılarının yaklaştığını görüp çan çalarak Viyanalılara haber vermekle görevli bir memur bulunmaktaydı. Ancak; 1956 yılında Viyana Belediye meclisince ''Artık bir Osmanlı tehlikesi kalmadığından ve bu görevin lüzumu olmadığı için'' kaldırılmıştır.
Çan o yıllarda ayrıca Viyana'daki resmi daire ve iş yerlerinin mesai saatlerinin başlama ve sona erme saatlerini duyurmak için de kullanılıyordu. Katedralin altında, kara veba sırasında ölen insanların gömüldüğü toplu bir mezar ile, 18. yüzyılda Avusturya ordusunun başında bulunan 2. kuşatma sırasında Osmanlı ordusunu mağlup eden Fransız asıllı General Prens Eugen’in mezarı da bu katedralin içerisinde yer almaktadır. Prens Eugen, Avusturya'yı kuran Habsburg hanedanından olmadığı için Viyana'daki kral ve kraliçelerinin bulunduğu mezarlığa defnedilmemiş, buraya gömülmüştür.
Sevgi ve saygılarımla. Viyana. 03.06.2025. mk.
