Fotoğraf ve video paylaşımına odaklı olarak 2010 yılında kullanıma sunulan Instagram, bugün aylık 3 milyar aktif kullanıcı ile dünyanın en popüler sosyal medya platformlarından biri konumuna geldi. Ancak platform, büyümesiyle birlikte veri gizliliği, gençlerin ruh sağlığı üzerindeki etkileri ve siyasi içerik kısıtlamaları gibi konularla da tartışmaların merkezinde yer alıyor.
Fotoğraf uygulamasından küresel güce
Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından geliştirilen Instagram, 6 Ekim 2010’da Apple’ın uygulama mağazasında yayınlandı ve yalnızca ilk gününde 25 bin kişi tarafından indirildi. Üç ay içinde 1 milyon kullanıcıya ulaşan uygulama, 2012’de 100 milyon kullanıcı barajını aştı ve aynı yıl yaklaşık 1 milyar dolara Facebook (Meta) tarafından satın alındı.
Zamanla yeni özellikler eklendi: 2013’te video paylaşımı, 2016’da canlı yayın, ardından “Hikayeler” ve “Reels” geldi. Snapchat ve TikTok gibi rakiplerle rekabet eden Instagram, sürekli yenilenen formatlarıyla kullanıcı ilgisini korumayı başardı.
Dijital ekonominin vitrinine dönüştü
Instagram, bireysel kullanıcıların yanı sıra markalar, sanatçılar ve girişimciler için de dijital dünyanın en etkili pazarlama aracı haline geldi. 2015’ten itibaren geliştirilen reklam araçları ve 2020’de eklenen uygulama içi alışveriş özellikleri sayesinde işletmeler düşük maliyetle geniş kitlelere ulaşabiliyor.
Bu süreçte “influencer” kavramı da Instagram’la birlikte küresel bir fenomen haline geldi. Büyük takipçi kitlesine sahip kişiler, markalarla işbirliği yaparak sosyal medya üzerinden önemli gelirler elde etmeye başladı. Business of Apps verilerine göre Instagram, yalnızca 2024 yılında yaklaşık 66,9 milyar dolar gelir elde etti ve bu rakam Meta’nın toplam gelirinin yüzde 40’ını oluşturdu.
Gençler üzerindeki etkiler ve yasal süreçler
Instagram’ın popülaritesi kadar tartışmaları da büyüdü. Platform, genç kullanıcıların ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle eleştirilerin hedefi oldu.
- 2022’de Avrupa Birliği, çocukların kişisel verilerini yeterince korumadığı gerekçesiyle şirkete 405 milyon avro para cezası verdi.
- 2023’te ABD’de 41 eyalet, Instagram ve Facebook’un “bağımlılık yapan özelliklerle” çocuklara zarar verdiği iddiasıyla toplu dava açtı.
- Ayrıca bir yıl önce, Meta hakkında 13 yaşındaki bir kız çocuğu adına 5 milyar dolarlık tazminat davası açıldı.
Siyasi içeriklere sınırlama tepkisi
Instagram’ın 2024’te kullanıcıları bilgilendirmeden devreye aldığı “siyasi içerikleri kısıtla” özelliği de büyük tepki çekti. Bu ayarın varsayılan olarak etkinleştirilmesi, ABD seçimleri ve Filistin’e destek paylaşımlarının görünürlüğünün azaltıldığı iddialarına neden oldu.
Sosyal medya alışkanlıklarını değiştirdi
Artık milyarlarca insan için Instagram, haber almak, alışveriş yapmak ve kendini ifade etmek için kullanılan bir dijital alan. Moda, sanat, müzik ve gastronomi gibi alanlarda trendlerin doğduğu yer olan platform, aynı zamanda dijital kültürün şekillenmesinde belirleyici bir güç haline geldi.
