Avusturya’da her yıl yüzlerce kişi yaşamak için organ bağışına ihtiyaç duyarken, bağışçı sayısında ciddi bir düşüş yaşanıyor. Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı son verilere göre, 2023 yılında ülkede yalnızca 19 kişi organ bağışında bulundu. Bu rakam, özellikle artan ihtiyaç karşısında endişe verici boyutta. Organ Bağışı Günü kapsamında uzmanlar ve hastalar, konunun aciliyetine bir kez daha dikkat çekti.

Organ Bağışı Hayat Değiştiriyor

2007 yılında böbrek yetmezliği tanısı konan ve yıllarca nakil listesinde bekleyen Claus Pohnitzer’in hikâyesi, bağışın önemini açıkça ortaya koyuyor. Altı yıl boyunca haftalık diyalizle yaşamını sürdüren Pohnitzer, 2013’te gelen bir haberle yeniden hayata tutundu. Bir cumartesi öğlen saatlerinde uygun organ bulunduğu bilgisi verildi, ertesi gün ameliyata alındı. Bugün, bağış böbreğiyle on yılı aşkın süredir neredeyse sorunsuz bir hayat sürdürüyor.

Widerspruchslösung Yasası Var, Ama Uygulama Yetersiz

Avusturya’da geçerli olan "Widerspruchslösung" yasasına göre, kişi hayattayken organ bağışına açıkça karşı çıkmadıysa, ölümünden sonra organları bağışlanabiliyor. Ancak buna rağmen, bağışçı sayısı hızla düşüyor. Bunun başlıca nedeni, yakınların çoğu zaman duygusal nedenlerle bağışa karşı çıkması. ORF’ye konuşan Stephan Mildschuh, “Organ bağışı, ölüm anında yaşanan duygusal çöküntüyle birlikte çoğu aile için çok zor bir karar oluyor. Bu yüzden, bağış düşüncesi daha önceden konuşulmalı” diyor.

Kaza Sayısı Azaldı, Yaşlılık Etkisi Arttı

Organ bağışı sayısındaki düşüşün bir diğer nedeni ise trafik güvenliğinin artmasıyla birlikte beyin ölümüyle sonuçlanan kazaların azalması. Ayrıca yaşlı nüfusun artması ve çoklu kronik hastalıklar, potansiyel bağışçıları tıbben elverişsiz hale getiriyor.

DCD Sistemi Yaygınlaşıyor

Bağış oranlarını artırmak için Avusturya da, dolaşım durması sonrası bağış (DCD) sistemine yöneliyor. Bu yöntemle 2023’teki bağışların %18’i gerçekleştirilmiş olsa da, bu oran İspanya’daki %45’lik seviyenin oldukça gerisinde. Yine de bu, Avusturya’nın şimdiye kadar ulaştığı en yüksek DCD oranı.

Organ Nakli Sadece Büyük Şehirlerde Yapılıyor

Organ nakli operasyonları yalnızca Viyana, Linz, Graz ve Innsbruck’taki özel merkezlerde yapılabiliyor. Ülke genelindeki birçok hastane ise bağış işlemini gerçekleştirip organları bu merkezlere gönderiyor. Ancak uzmanlara göre bağış prosedürlerinin karmaşık yapısı ve deneyim eksikliği, sürecin her defasında büyük bir çaba gerektirmesine neden oluyor.

Yaşatan Bağış: Aileyle Konuşmak Hayat Kurtarabilir

Organ bağışı sayesinde sağlığına kavuşan Pohnitzer, hâlâ bağış böbreğiyle yaşamını sürdürüyor. Sürekli ilaç kullanmak zorunda olsa da, organ bağışının kendisine ikinci bir hayat verdiğini söylüyor. Onun çağrısı net: “Organlarınızı artık ihtiyaç duymayacağınız bir dünyaya bırakırken, bu dünyada bir başkasına yaşam armağan edebilirsiniz. Bunun için sevdiklerinizle önceden konuşmanız yeterli.”

Widerspruchslösung nedir?

- Organ Bağışına İtiraz (Widerspruch)

Organ Alma ile İlgili Düzenlemeler

Avusturya’da vefat eden kişilerden organ alınmasına ilişkin düzenleme, sözde "itiraz hakkı" (Widerspruchslösung) esasına dayanmaktadır.

Bu düzenleme, 1978 yılında Avrupa Konseyi tarafından vefat eden kişilerden organ alınmasına yönelik bir öneri olarak sunulmuştur. Avusturya’nın yanı sıra Fransa, İtalya, İsveç, Macaristan ve Hollanda gibi birçok Avrupa ülkesi bu öneriyi benimsemiştir.

İtiraz hakkı (Widerspruchslösung) esas olarak şunu ifade eder: Bir kişi, hayattayken organ bağışına açıkça karşı çıkmadıysa, ölümünden sonra organlarının alınması mümkündür.

Zıt bir düzenleme ise Almanya ve İsviçre gibi ülkelerde uygulanan rızaya dayalı sistemdir (Zustimmungslösung). Bu sistemde, kişinin hayattayken organ bağışına açık bir şekilde onay vermesi gerekir (örneğin, bir bağış kartı taşıyarak – dijital ya da basılı – veya organ bağışı kimliğiyle).

Avusturya’daki Düzenlemenin Ayrıntıları

Avusturya’da organ bağışına itiraz, kişinin organ bağışını açıkça reddettiğini belirten bir beyan olarak tanımlanır. Bu beyan yazılı (örneğin kimlikte taşınan bir not) ya da sözlü (örneğin aile bireyleri tarafından tanıklık edilen bir beyan) şekilde olabilir. Sessiz (örtülü) bir itiraz geçerli sayılmaz.

En yüksek hukuki güvenlik, bu itirazın Widerspruchsregister (İtiraz Kaydı) sistemine kaydedilmesiyle sağlanır. Çünkü sağlık kuruluşları, vefat eden bir kişiden organ alınmadan önce yasal olarak bu kaydı sorgulamakla yükümlüdür ve yapılan sorgulama bir sorgu numarasıyla belgelenmelidir.

İtiraz beyanı yalnızca kişinin kendisi ya da yasal temsilcisi (örneğin çocuklar için ebeveyn veya yetişkinler için atanmış bir temsilci) tarafından, ölümden önce yapılabilir. Yasal temsil yetkisi olmayan aile bireyleri, hukuken geçerli bir itirazda bulunamaz. Bu nedenle Avusturya’daki düzenleme, "dar kapsamlı itiraz sistemi" (enge Widerspruchslösung) olarak tanımlanır.

Ancak, kişinin hayattayken açıkça bir aile bireyine bildirdiği ve o kişi tarafından “haberci” sıfatıyla iletilen itiraz beyanı da geçerli sayılabilir.

Her ne kadar hastaneler, itiraz kaydı bulunmayan durumlarda genellikle beyin ölümü gerçekleşen kişilerin yakınlarıyla uzlaşmaya çalışsa da, yasal olarak böyle bir zorunluluk yoktur.

Yasal Dayanak:

Organ Nakli Yasası (Organtransplantationsgesetz) §§ 5, 6, 7

Form:

Organ Bağışı – İtiraz / Değişiklik / Silme Formu

Copyright ©  www.havadis.at. Tüm Hakları Saklıdır. Havadis.at yayımladığı haber, fotoğraf ve görüntü ile internet ve wap için oluşturduğu her türlü bilgi, havadis.at yönetiminin izini olmadan hiçbir şekilde kullanılamaz.